نقش ژنتیک در ابتلا به دیسک کمر
تاثیر عوامل ژنتیکی در بروز دیسک کمر
بیماری دیسک کمر یکی از شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات است که بسیاری از افراد در سنین مختلف به آن مبتلا می‌شوند. علائم این بیماری معمولاً به شکل دردهای شدید در ناحیه پایین کمر، بی‌حسی در پاها، ضعف عضلانی و گاهی اوقات ناتوانی در حرکت بروز می‌کند. بسیاری از بیماران تصور می‌کنند این بیماری تنها نتیجه بلند کردن اجسام سنگین یا نشستن طولانی‌مدت است، اما نقش ژنتیک در ابتلا به دیسک کمر نیز به هیچ وجه نباید نادیده گرفته شود. ژنتیک می‌تواند ساختار ستون فقرات، ترکیب بافت‌های همبند و حتی مقاومت دیسک‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
ژنتیک چه نقشی در ابتلا به دیسک کمر دارد؟
تحقیقات مختلفی در سطح جهانی نشان داده‌اند که ژنتیک یکی از عوامل تأثیرگذار در بروز دیسک کمر است. به بیان ساده، برخی افراد به دلیل ساختار ارثی ستون فقرات و دیسک‌های بین‌مهره‌ای خود، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به این بیماری هستند. ژن‌ها بر کیفیت و مقاومت اجزای دیسک تاثیر می‌گذارند و ممکن است در برخی افراد باعث شوند دیسک‌ها سریع‌تر تحلیل بروند یا در برابر فشار و ضربه مقاومت کمتری داشته باشند.
در خانواده‌هایی که چندین نفر دچار مشکلات ستون فقرات هستند، احتمال دارد که فرزندان نیز در آینده نیاز به درمان‌هایی از جمله عمل دیسک کمر پیدا کنند. بنابراین شناخت عوامل ژنتیکی می‌تواند در پیشگیری و مدیریت زودهنگام بیماری بسیار مؤثر باشد.
آیا دیسک کمر از والدین به فرزندان منتقل می‌شود؟
مطالعات نشان می‌دهد که احتمال انتقال مشکلات دیسک کمر از والدین به فرزندان بین ۳۰ تا ۶۰ درصد است. این به آن معناست که اگر پدر یا مادر فردی به مشکلات دیسک دچار باشند، فرزند آن‌ها بیشتر در معرض ابتلا قرار دارد. با این حال، ژنتیک تنها یک فاکتور از بین چندین عامل خطر است.
برخی ژن‌ها ممکن است باعث ضعف بافت‌های همبند و انعطاف‌پذیری کمتر دیسک‌ها شوند. این امر باعث افزایش احتمال فتق دیسک، درد مزمن و حتی نیاز به جراحی در مراحل پیشرفته خواهد شد. اگر فردی سابقه خانوادگی در این زمینه دارد، باید بسیار بیشتر به وضعیت ستون فقرات خود توجه کند و با انجام معاینات دوره‌ای، از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
کدام ژن‌ها با افزایش خطر ابتلا به دیسک کمر مرتبط هستند؟
پژوهش‌های ژنتیکی پیشرفته توانسته‌اند برخی از ژن‌هایی که در تحلیل رفتن دیسک‌ها و کاهش کیفیت کلاژن نقش دارند را شناسایی کنند. مهم‌ترین این ژن‌ها عبارت‌اند از:
- COL9A2: این ژن در تولید کلاژن نوع ۹ نقش دارد که یکی از اجزای اصلی دیسک‌های بین‌مهره‌ای است. تغییر در این ژن ممکن است باعث ضعیف شدن ساختار دیسک شود.
- COL11A1: این ژن نیز در تشکیل ساختار سفت و منسجم دیسک‌ها دخیل است. جهش در این ژن با کاهش مقاومت دیسک و افزایش احتمال پارگی آن مرتبط است.
- Aggrecan (ACAN): پروتئینی است که به حفظ رطوبت و انعطاف‌پذیری دیسک کمک می‌کند. نقص ژنتیکی در تولید آن، دیسک را خشک و آسیب‌پذیر می‌کند.
در صورت ضعف در این ژن‌ها و تأثیر آن‌ها در ساختار دیسک، فشارهای روزمره می‌تواند باعث فتق و درد شدید شود که در برخی موارد تنها راه درمان آن عمل دیسک کمر خواهد بود.
تفاوت بین عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز دیسک کمر
برای درک بهتر علت ابتلا به دیسک کمر، لازم است بین عوامل ژنتیکی و محیطی تفاوت قائل شویم:
عوامل ژنتیکی:
- ساختار ارثی ستون فقرات
- کیفیت پایین کلاژن و غضروف به صورت ژنتیکی
- ضعف طبیعی در بافت‌های همبند
- سابقه خانوادگی ابتلا به دیسک کمر
عوامل محیطی:
- نشستن طولانی‌مدت روی صندلی‌های غیراستاندارد
- فعالیت‌های بدنی سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین
- چاقی و اضافه‌وزن مزمن
- نداشتن تحرک بدنی کافی
- خوابیدن در وضعیت‌های نامناسب
ترکیب این دو گروه از عوامل می‌تواند باعث تسریع در تحلیل رفتن دیسک‌ها و در نهایت نیاز به درمان‌های تخصصی مثل جراحی دیسک کمر شود. در چنین شرایطی، مشورت با بهترین جراح دیسک کمر اهمیت فراوانی دارد تا گزینه‌های درمانی به درستی بررسی و انتخاب شوند.
آیا می‌توان با داشتن زمینه ژنتیکی، از دیسک کمر پیشگیری کرد؟
پاسخ به این سوال مثبت است. اگرچه ژنتیک قابل تغییر نیست، اما با رعایت برخی نکات ساده و کاربردی می‌توان احتمال ابتلا را به طور قابل توجهی کاهش داد:
- ورزش منظم، مخصوصاً تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات کمر و شکم
- حفظ وزن مناسب برای کاهش فشار روی ستون فقرات
- رعایت وضعیت صحیح نشستن و ایستادن در محیط کار و منزل
- استفاده از صندلی و تشک‌های ارگونومیک
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناگهانی
- مراجعه منظم به فیزیوتراپیست یا ارتوپد برای بررسی وضعیت ستون فقرات
در صورتی که علائم دیسک کمر به صورت مداوم یا شدید ظاهر شود، مراجعه به بهترین جراح دیسک کمر می‌تواند مانع از پیشرفت بیماری و افزایش هزینه‌های درمان شود. لازم است پیش از تصمیم‌گیری برای جراحی، تمام گزینه‌های درمانی غیرتهاجمی بررسی شوند.
جمع‌بندی
در مجموع، ژنتیک یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در ابتلا به دیسک کمر محسوب می‌شود. اگرچه ما نمی‌توانیم ژن‌های خود را تغییر دهیم، اما با آگاهی از سابقه خانوادگی و اجرای راهکارهای پیشگیرانه، می‌توانیم اثر آن را تا حد زیادی کاهش دهیم.
در مواردی که بیماری پیشرفت کرده و دردهای مزمن یا علائم عصبی ایجاد شده است، گزینه‌ای مانند عمل دیسک کمر می‌تواند بهترین راهکار درمانی باشد. در این شرایط، انتخاب بهترین جراح دیسک کمر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا تجربه و تخصص پزشک، تأثیر مستقیمی بر نتیجه جراحی و مدت زمان بهبودی دارد.
برای مشاوره و دریافت وقت جراحی یا اطلاع از هزینه‌های جراحی دیسک کمر و همچنین انتخاب بهترین جراح دیسک کمر، می‌توانید با تیم متخصص “تهران دیسک” تماس بگیرید. ما در کنار شما هستیم تا بهترین گزینه‌های درمانی را مطابق با شرایط شما ارائه دهیم و از ابتدای مسیر درمان تا بعد از جراحی، همراه شما باشیم. برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو وقت، با ما تماس بگیرید.
